Alternatywne sposoby rozwiązywania sporów czyli ADR (Alternative Dispute Resolution) stanowią alternatywę dla tradycyjnego rozwiązywania sporu w sądzie.

Postępowanie te odbywa się bez udziału sądu, a prowadzone ono jest przez niezależną, uprawnioną do tego osobę. Istnieje wiele różnych sposobów pozasądowego rozwiązywania sporu, lecz najpopularniejszymi formami są: mediacja i arbitraż.

Mediacja – jest metodą , w której neutralna i bezstronna (zaakceptowana przez obie strony sporu) osoba trzecia, pomaga w komunikacji, określeniu interesów i kwestii do dyskusji oraz stara się doprowadzić do wspólnie akceptowalnego porozumienia. Proces ten ma charakter dobrowolny, nieformalny oraz poufny. Mediację można prowadzić w wielu sprawach np. cywilnych, karnych, nieletnich, Gospodarczych.

Arbitraż – to sposób rozstrzygania sporu przy pomocy arbitra. Rozstrzyganie sporów przeprowadzane są w sprawach gospodarczych, przez bezstronnych specjalistów – arbitrów wybranych przez strony sporu.

Przy zastosowaniu tych metod strony mają możliwości zidentyfikowania i wyrażenia swoich rzeczywistych potrzeb oraz interesów, w wyniku czego wypracowana ugoda/porozumienie jest w pełni przez nie akceptowana.

Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało informatory dotyczące alternatywnych sposobów rozwiązywania sporów:
1. Mediacja i sądownictwo polubowne,
2. Mediacja w sprawach cywilnych,
3. Mediacja w sprawach karnych,
4. Mediacja w sprawach nieletnich,
5. Mediacja w sprawach rodzinnych.

Sąd Okręgowy w Białymstoku prowadzi listę mediatorów sądowych.